Nierstenen komen vaak voor en kunnen zeer pijnlijk zijn. Maar wist je dat nierstenen bij mannen ongeveer 4 keer zo vaak voorkomen als bij vrouwen? Ook komt deze aandoening vaker voor bij jongeren dan bij ouderen, en dan vooral bij mannen tussen de 20 en 30 jaar. Wat zijn nierstenen en kun je ze voorkomen?

De nieren

Doorgaans hebben we 2 nieren die ongeveer 12 cm groot zijn. Ze liggen in een beschermend vetkussentje aan de binnenkant van de rug, ter hoogte van je middel. Onze nieren zijn het belangrijkste filter in ons lichaam. Ze filteren het bloed, en verwijderen de afvalstoffen uit ons lichaam door deze op te lossen in water. Het resultaat is urine. Met de urine wordt ook het teveel aan vocht uit het lichaam verwijderd. Naast afvalverwerking en vochtregulatie, heeft de nier nog een aantal andere functies. Zo speelt de nier een belangrijke rol bij de regulatie van de bloeddruk, en produceert de nier ook een bloeddruk regulerend hormoon.

Verder is de nier belangrijk bij de aanmaak van rode bloedcellen en tenslotte maakt de nier ook vitamine D aan. Deze stof helpt het lichaam bij de regeling van de opname van mineralen uit eten. Dat is onder andere weer belangrijk voor het houden van gezonde en stevige botten.

Samenvattend hebben de nieren veel verschillende functies, maar de 4 belangrijkste zijn:

• Verwijderen van afvalstoffen uit het bloed.
• Regelen van de zout- en vochtbalans.
• Aanmaken van hormonen.
• Rol spelen bij botstofwisseling.

Wat zijn nierstenen?

Een niersteen bestaat uit allerlei kristallen die gevormd zijn in de urine. Deze kristallen bestaan uit afvalproducten. Deze kristallen worden bij de meeste mensen gewoon uitgeplast en vormen geen probleem. Wanneer deze kristallen in de nieren achterblijven, dan kunnen nierstenen ontstaan. Nierstenen verschillen sterk in grootte en worden bijna altijd in het nierbekken gevormd. Het nierbekken is de plek waar de urine zich verzamelt. Wanneer een grotere niersteen de urineleider in schiet en daar dan blijft steken, dan kan de urine niet goed worden afgevoerd. Hierdoor raken door de nieren steeds verder gevuld met urine, wat veel pijn kan geven.

Oorzaak van nierstenen

Onze urine bevat allerlei afvalstoffen die uitgescheiden moet worden. Deze afvalstoffen zijn onder andere afbraakproducten van voeding, overtollige zouten en soms medicatie. De belangrijkste oorzaak van nierstenen, is dat er een te hoog gehalte van bepaalde zouten in de urine zit. Deze zouten heeft ieder mens, maar wanneer de urine te veel van deze zouten bevat, kunnen deze in het nierbekken neerslaan in de vorm van kristallen. Deze kristallen vormen dan uiteindelijk de nierstenen.

Hoe dit precies kan gebeuren is nog onduidelijk, maar mogelijk kan het veroorzaakt worden door:

• Te weinig drinken.
• Overmatig zweten.
• De aanwezigheid van bepaalde zouten in het lichaam.
• Gebruik van bepaalde geneesmiddelen.
• Urineweginfecties.
• Overgewicht.
• Het eten van te veel eiwitten (vooral dierlijke).

Symptomen bij nierstenen

Wanneer de nierstenen klein zijn, dan geven ze geen klachten. De meeste nierstenen zijn namelijk kleiner dan 5 mm en die plassen we vanzelf uit. Echter, de grotere stenen kunnen hevige pijnaanvallen veroorzaken. Dit wordt een niersteenaanval of een niersteenkoliek genoemd.

Een niersteenaanval begint in de meeste gevallen met een vage pijn in je onderrug. Wanneer het lichaam, door middel van spiersamentrekkingen in de urineleider, de steen probeert uit te drijven, kan dit resulteren in hevige krampen en onrustigheid. Ook wel bekend als koliekpijn. De pijn trekt vaak door naar de lies, het bovenbeen of de geslachtsorganen. Doordat de steen voor een blokkering van de urineleider zorgt, kan je urine niet meer goed worden afgevoerd, waardoor de nieren vol raken. Dit noemt men stuwing en kan veel pijn geven.

Tijdens een niersteenaanval kun je last hebben van:

• Extreme bewegingsdrang. Iemand is rusteloos en loopt vaak rond. Sommige mensen kruipen over de grond van de pijn.
• Misselijkheid.
• Braken.
• Zweten.
• Bloed in de urine.
• Vaker moeten plassen.
• Soms koorts door een bijkomstige urineweginfectie.

Behandeling van nierstenen

Ten eerste zal de behandeling bestaan uit het bestrijden van de pijn en de eventuele koorts. Vervolgens zal men gaan kijken wat de beste manier is om de niersteen te verwijderen. Dit kan bestaan uit:

Spierverslappers
In eerste instantie wordt er geprobeerd om de steen via de natuurlijke weg het lichaam uit te krijgen. Dit kan door middel van medicijnen die een spierverslappende werking op de urinewegen hebben. De urinewegen worden hierdoor ruimer, waardoor de steen makkelijker kan worden uitgeplast.

Vergruizer
Wanneer de steen te groot is, dan helpen spierverslappers niet en kan men met een niersteenvergruizer de steen uiteen laten vallen door ultrasone trillingen naar de plek van de niersteen te sturen. Na het vergruizen plas je het gruis pijnloos uit.

Endoscopie
Een andere methode is door middel van een endoscopie. Daarbij wordt een dunne, buigzame buis via de urinebuis in de blaas gebracht en vandaar verder geleid naar de urineleider. Als de steen niet te groot is, kan hij met een haakje worden gegrepen en vervolgens worden afgevoerd. Soms moet de steen eerst met een boortje of een laser worden verpulverd.

Voorkomen van nierstenen

Om het ontstaan van nierstenen te voorkomen, is het verstandig veel vocht (1½ tot 2 liter per dag) te drinken, vooral wanneer het warm is. Spreid het drinken over de hele dag, maar leg de nadruk op drinken tijdens het eten en vlak voor het slapen gaan. Drink bij voorkeur water of sap van citrusvruchten (citroen, sinaasappel, grapefruit), en vermijd grote hoeveelheden sterke thee, ijsthee en zoete dranken. Dit is extra belangrijk voor mensen die in het verleden al eens nierstenen hebben gehad. Bij bepaalde stenen kan een dieet helpen, denk hierbij aan een calciumarm dieet. Of een dieet zinvol is, hangt af van het soort nierstenen. Maar wees matig met het eten van dierlijk eiwit, en met het toevoegen van zout aan het eten en met zoute etenswaren.

Bronnen: allesoverurologie.nl, umcg.nl en urologie.slingeland.nl